“Bước thứ nhất để đạt được sự thông thái là im lặng, bước thứ hai là biết lắng nghe người khác.”

Việc trở thành một người lắng nghe tốt hơn có ý nghĩa thế nào với bạn? Cuộc đời bạn sẽ thay đổi thế nào? Bạn sẽ thay đổi cuộc đời của những người khác thế nào? Ai sẽ xem bạn là hình mẫu lắng nghe của họ?

Món quà tuyệt vời nhất mà bạn có thể dành tặng cho người khác chính là trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình. Và điều đó bắt đầu với việc trở thành một người lắng nghe hiệu quả hơn.

Về tác giả

Dale Carnegie (1888 – 1955), tên đầy đủ là Dale Breckenridge Carnegie, sinh ra tại Maryville, Missouri, Hoa Kỳ trong một gia đình nông dân. Ông là một nhà văn, chuyên gia huấn luyện người Mỹ, người đã xây dựng nên những chương trình nổi tiếng về năng lực lãnh đạo, nghệ thuật thuyết trình – bán hàng, nghệ thuật đối nhân xử thế. Dù hoàn cảnh khó khăn nhưng ông vẫn cố gắng tốt nghiệp Học viện Sư phạm tại Warrensburg. Sau khi ra trường, ông phải làm nhiều công việc vất vả để kiếm sống. 

Đến năm 1911, sau khi tích lũy được số vốn 500 đô la, Dale Carnegie quyết định theo đuổi giấc mơ trở thành một nhà thuyết trình. Vậy nhưng cuộc sống lại một lần nữa đưa đẩy ông trở thành học viên của Học viện Kịch nghệ Hoa Kỳ tại New York, để rồi sau đó rơi vào tình cảnh túng quẫn và phá sản. 

Cũng chính trong thời gian khó khăn này, Dale Carnegie đã bắt đầu giảng dạy các khóa học kỹ năng giao tiếp và khả năng nói trước công chúng. Dale Carnegie đã đúc kết từ kinh nghiệm của các nhà hiền triết trên thế giới từ cổ chí kim, kết hợp với những câu chuyện thực tiễn từ học viên mình giảng dạy và kinh nghiệm bản thân phát triển nên hệ thống các lý thuyết và giải pháp đặt nền tảng cho các chương trình đào tạo sinh động, đơn giản, có tính ứng dụng cao. Những lý tưởng của ông đã trở thành nền tảng cho Tổ chức đào tạo Dale Carnegie – tổ chức dẫn đầu toàn cầu trong lĩnh vực phát triển cá nhân và doanh nghiệp năm 1912. Đến nay đã qua hơn 100 năm phát triển và hoàn thiện tạo nên sự thay đổi đột phát và ảnh hưởng đến thành công của hàng triệu nhà lãnh đạo, học viên trên toàn thế giới.

Dale Carnegie là người tiên phong trong lĩnh vực đào tạo phát triển con người với niềm tin sâu sắc về “khả năng tự hoàn thiện” của mỗi người. Mỗi người đều có thể thay đổi hành vi của mình theo hướng tích cực hơn nếu được trang bị và có cơ hội được ứng dụng những công cụ hữu ích. 

Tác phẩm đầu tiên của ông được xuất bản thành sách là cuốn Art of Public Speaking (1915). Dale Carnegie cũng chính là tác giả của 2 cuốn sách How to Win Friends and Influence People (1936) do Simon & Schuster xuất bản, hay ở Việt Nam thường được biết tới dưới cái tên Đắc Nhân Tâm và Quẳng Gánh Lo Đi Và Vui Sống (How to Stop Worrying and Start Living) – hai tác phẩm đã làm thay đổi cuộc sống của hàng triệu người trên thế giới.

Dale Carnegie mất vào ngày 1 tháng 11 năm 1955 vì căn bệnh Hodgkin tại Forest Hills, New York, và được hỏa thiêu tại nghĩa trang quê nhà Belton, quận Cass, Missouri.

Về cuốn sách

“Món quà tốt nhất mà bạn có thể cho đi là trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.

Và điều đó bắt đầu bằng việc trở thành một người lắng nghe hiệu quả hơn.”

Khi bạn thay đổi bản thân cũng là lúc bạn thay đổi cuộc đời mình. Khi bạn thay đổi cuộc đời mình nghĩa là bạn cũng đang thay đổi thế giới. Không chỉ thế giới của những người xung quanh bạn như bạn bè hay đồng nghiệp, mà là thế giới ta đang sống theo đúng nghĩa đen. Không nghi ngờ gì nữa, việc phát triển cá nhân rõ ràng tạo nên sự thay đổi trong cách con người tương tác lẫn nhau và điều đó sẽ kéo dài qua nhiều thế hệ. Điều mà Dale Carnegie đã chứng kiến trong mỗi ngày làm việc. Mỗi khi đi công tác vòng quanh thế giới để gặp mặt những thí sinh, những học viên và đội nhóm của ông, Dale Carnegie cũng tận mắt chứng kiến những tác động mà sự phát triển cá nhân đã mang lại cho thế giới của chúng ta. Điều này đã giúp ông cảm thấy hào hứng hơn về công việc của mình và các cộng sự đang tiến hành.

Khả năng thực sự lắng nghe người khác có thể được coi là kỹ năng quan trọng nhất, giúp thay đổi cuộc sống của bạn. Vấn đề không chỉ nằm ở những thông tin bạn nhận được khi lắng nghe, điều thực sự quan trọng là việc thiết lập một tư duy phục vụ trong mọi điều bạn làm. Kỹ năng thực sự lắng nghe là chìa khóa giúp bạn đạt được tư duy đó ở mức độ cao nhất.

“Thay đổi là thứ duy nhất vững bền. Nếu bạn không trở nên tốt hơn, điều đó nghĩa là bạn đang dần trở nên tệ hơn.”

Đã bao lần bạn gặp phải tình huống tương tự như khi giữa hai người xảy ra xung đột về lợi ích mà có vẻ như giải pháp duy nhất là một trong hai phải chấp nhận mất đi quyền lợi của mình. Tình huống này xảy ra ở mọi nơi, từ gia đình đến nơi làm việc, từ những mối quan hệ ruột thịt đến những mối quan hệ dựa trên công việc.

Sẽ ra sao nếu ta có một cách nghĩ hoàn toàn khác về vấn đề? Một cách có thể làm dịu xung đột, củng cố những mối quan hệ và cho phép bạn xem xét tình hình ở một k cạnh khác? Sẽ ra sao nếu có một phương pháp có thể khiến cho tất cả các mối quan hệ sẵn có của bạn trở nên tốt đẹp hơn? Có một cách. Đó chính là lắng nghe.

Nhưng nếu chỉ nghe không thôi thì ta sẽ không thể giải quyết được vấn đề. Việc lắng nghe không đơn thuần chỉ là ngồi yên và thụ động đáp lại những câu như “Ồ vậy à. Vậy chuyện đó khiến cậu cảm thấy thế nào?”, trong khi tâm trí bạn bận rộn soạn sẵn câu trả lời cho người đó. Bạn phải biết chính xác nên hỏi gì, biết cách lắng nghe một cách hiệu quả, để từ đó quyết định sẽ hành động như thế nào với sự thấu hiểu mà bạn đã có. Vấn đề nằm ở chỗ thực sự đúng vào hoàn cảnh của người đối diện và tìm ra góc nhìn của họ đối với thế giới xung quanh.

Kỹ năng lắng nghe hiệu quả không phải tự nhiên mà có. Không ai có sẵn điều đó từ khi mới được sinh ra. Bạn không bao giờ thấy một em bé mới biết đi mà biết lắng nghe cả, nó đều có quá trình của nó. Lắng nghe hiệu quả là một nghệ thuật có được từ quá trình học hỏi. Nói cho cùng, nghệ thuật chính là sự rèn luyện của công việc sáng tạo. Khi bạn thực sự lắng nghe những gì người khác nói – không chỉ là ý trên mặt chữ, mà là toàn bộ bối cảnh của đoạn hội thoại – nghĩa là bạn đã tạo lập mối quan hệ với người đó. Sự thật là giao tiếp có thể kiến tạo nên – hoặc phá hủy các mối quan hệ khác. Đó là lý do Dale Carnegie viết nên Đọc vị bất cứ ai. 

Mặc dù lắng nghe hiệu quả là một nghệ thuật, nhưng nó cũng là một kỹ năng. Tựa như một họa sĩ hay một nhà điêu khắc thành thạo kỹ thuật của họ thông qua việc học hỏi, luyện tập và liên tục lặp lại quá trình trên, bạn có thể học để trở thành một người lắng nghe hiệu quả. Khi đã thành thạo được kỹ năng này, bạn sẽ nhận ra một thế giới hoàn toàn mới mà bạn chưa từng biết tới đang mở ra trước mắt bạn. Một thế giới mà ở đó, bạn có thể nhận ra những gì một người đang thực sự muốn nói chứ không chỉ những điều được truyền tải ở bề nổi.

Có một sự khác biệt tuyệt đối giữa nghe và lắng nghe. Tất nhiên, bạn có thể nghe và lặp lại từng từ người khác đã nói. Nhưng liệu điều đó có đồng nghĩa với việc bạn là một người biết lắng nghe không? Không hẳn là vậy.

Nghe – không mang tính tự nguyện. Nó xảy ra khi giọng nói đập vào màng nhĩ của bạn. Hẳn đã có rất, rất nhiều lần bạn không muốn nghe thấy điều gì đó, thể nhưng bạn không thể nào ngừng những âm thanh ấy lại được.

Lắng nghe – bao gồm việc nghe, và đồng thời cũng bao gồm cả việc thấu hiểu. Đó là một hoạt động mang tính tham gia, nghĩa là bạn phải tham gia và cam kết rằng bạn đang lắng nghe. Lắng nghe đòi hỏi sự tập trung và nhận thức nhằm tiếp nhận những gì mình nghe được và tìm ra ý nghĩa của điều đó.

Tất cả chúng ta đều đã từng tham gia vào những cuộc hội thoại mà trong đó đối phương lặp lại đúng từng từ mà ta đã nói, thế nhưng rõ ràng họ lại chẳng hiểu chúng ta đang cố nói gì.

Hầu hết mọi người đều tự nhận rằng họ là một người lắng nghe khá tốt. Nhưng thực tế thì không phải vậy, trong các cuộc khảo sát 360 độ của những nhà quản lý (được đánh giá bởi sếp, đồng nghiệp và những nhân viên dưới quyền của họ), tồn tại một khoảng cách khổng lồ giữa những gì bản thân người quản lý nghĩ về mình như một người biết lắng nghe và những gì người khác đánh giá. Nói cách khác, có thể

“Bạn đang nghĩ rằng mình là một người lắng nghe xuất sắc. Phải vậy không?” 

Vậy bạn có thể cùng lúc trả lời tin nhắn hoặc email khi đang trả lời điện thoại?

Bạn có trở nên khó chịu và phản ứng theo cảm xúc khi lắng nghe người khác?

Bạn có cảm thấy không thoải mái với những khoảng lặng trong một cuộc hội thoại?

Nếu có một câu chuyện có liên quan đến những gì người khác đang nói, bạn có ngắt lời người đó để kể câu chuyện của mình rồi sau đó mới để họ tiếp tục nói?

Mọi người có vẻ không vui chẳng vì lý do gì trong một vài lần trò chuyện với bạn không?

Để khiến cuộc trò chuyện trở nên trôi chảy, bạn có thường hỏi những câu hỏi có thể trả lời đơn giản như “có” hoặc “không”?

Bạn có thường chơi trò “kẻ theo phe quỷ dữ nhằm giúp người khác nhận ra một mặt khác của vấn đề mà họ đang đề cập đến không?

Nếu ai đó liên tục đề cập về một vấn đề hết lần này đến lần khác, bạn có tìm cách để nói với người đó những gì mà họ muốn nghe để khiến họ ngừng nói?

Trong quá trình nghe, bạn có nghĩ về cách mình sẽ đáp lời người khác?

Bạn có cảm thấy không thoải mái khi người khác nói với bạn về những chủ đề nhạy cảm?

Nếu đối phương có cái nhìn hoàn toàn khác với những điều bạn thực sự thích, bạn sẽ không muốn nói về điều đó với họ nữa chứ?

Bạn không thực sự để tâm đến ngôn ngữ cơ thể hay hoàn cảnh của cuộc giao tiếp. Với bạn điều quan trọng là những gì người khác đang thực sự nói?

Nếu đối phương đang cố gắng nói thành lời điều gì đó, bạn sẽ giúp họ hoàn thành câu nói bằng cách đưa ra gợi ý?

Nếu ai đó muốn bắt chuyện khi bạn đang làm dở một điều gì đó, bạn sẽ cảm thấy không kiên nhẫn khi chờ họ ngừng nói để bạn có thể quay lại với công việc của mình?

Việc trở thành một người lắng nghe tốt hơn có ý nghĩa thế nào đối với bạn? Cuộc đời bạn sẽ thay đổi ra sao nếu bạn biết lắng nghe hơn?

Mọi sự giao tiếp đều bao gồm năm yếu tố: người gửi thông tin, hoạt động mã hóa, thông điệp, hoạt động giải mã, người nhận thông tin.

Với những ví dụ sinh động, các kỹ thuật dễ học và bài tập thực tế, Dale Carnegie thông qua cuốn Đọc vị tâm lý bất cứ ai. Bạn có thể tự đánh giá khả năng lắng nghe của bản thân thông qua bài kiểm tra “Bạn có nghe tôi nói không?”. Giới thiệu các đặc điểm thường thấy từ bảy loại hình người nghe để từ đó gợi ý cho bạn cách thức giao tiếp sao cho phù hợp. Phân tích bốn kiểu lắng nghe: Giả vờ lắng nghe; Lắng nghe để đáp trả; Lắng nghe học hỏi và Lắng nghe đồng cảm. Tất nhiên, đây không phải là danh sách tuyệt đối về các loại hình lắng nghe. Chỉ cần lướt nhanh một vòng trên Internet là bạn có thể thấy hằng hà sa số những cái tên và những mô tả cho các loại hình lắng nghe khác nhau. Tuy nhiên, bốn loại hình này có thể bao hàm cho các loại còn lại. 

“Món quà tuyệt vời nhất mà bạn có thể dành tặng cho người khác chính là trở thành phiên bản tốt hơn của chính bản thân bạn. Và điều đó bắt đầu với việc trở thành một người lắng nghe hiệu quả hơn.”


Những yếu tố về phía người nhận tin

“Thay đổi xảy ra thông qua việc lắng nghe và sau đó là từ việc bắt đầu một cuộc hội thoại với người đang làm điều mà bạn không tin là đúng.”

Dựa trên khung tham chiếu và bộ lọc của người nhận. Khung quy chiếu là sự hiểu biết phổ quát của bạn đối với một tình huống hoặc một đề tài nhất định. Khung quy chiếu của bạn là sự hiểu biết bao quát của bạn về mặt tình huống hoặc một chủ đề. Nếu bạn có những trải nghiệm lặp đi lặp lại với một đối tượng nào đó, thì những trải nghiệm đó sẽ cấu thành một khung quy chiếu cho toàn bộ phản ứng của bạn đối với người đó. Bộ lọc là việc chọn lựa một cách vô thức để tập trung vào một điều gì đó. Sự lắng nghe hiệu quả đến từ việc tự thấu hiểu những khung quy chiếu và bộ lọc của bản thân cũng như cách chúng gây ảnh hưởng đến cách bạn tiếp nhận thông điệp từ người khác. 

“Bạn có thể có được nhiều bạn bè hơn trong vòng hai tháng thông qua việc trở nên hứng thú với câu chuyện của người khác thay vì mất hai năm cố gắng làm người khác cảm thấy hứng thú với mình.”

Lượng thời gian mà chúng ta dành cho việc tập trung hoàn toàn, tập trung có chọn lọc và bị phân tâm có thể thay đổi.

Giả vờ nghe là khi người nghe tạo ấn tượng rằng họ đang lắng nghe, nhưng thật ra họ chỉ đang mơ màng hoặc suy nghĩ về điều gì đó khác. Có bốn kiểu lắng nghe đó là: Lắng nghe để đáp trả là khi bạn chỉ nghe với mục đích nhằm giải thích hoặc bảo vệ ý kiến của mình. Lắng nghe học hỏi là việc lọc bỏ mọi thứ một cách có chọn lọc nhằm lấy được thông tin mong muốn. Lắng nghe đồng cảm là hành trình tìm kiếm sự thấu hiểu về toàn bộ một cá nhân nhất định.


Những yếu tố từ phía người truyền tin

Dựa trên khung quy chiếu và bộ lọc của người truyền tin cần phải tỉ mỉ trong việc sử dụng câu chữ, bởi lẽ những giá trị mà chúng truyền tải sẽ đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc gây dựng và tạo nên cách chúng ta thấu hiểu sự việc. Những người có cùng bối cảnh – giới tính, học vấn, độ tuổi, quốc tịch… – thường có khung quy chiếu giống nhau đối với những sự vật xung quanh. 

Vấn đề trầm trọng duy nhất trong giao tiếp chính là những ảo tưởng mà nó gây ra. Thất bại trong việc thấu hiểu đối tượng mà bạn đang giao tiếp sẽ dẫn đến hậu quả là những thông điệp được truyền tới sẽ bị hiểu sai. Bạn cần phải phân biệt được sự khác biệt trong phong cách giao tiếp, hai từ “thông tin” (information) và “giao tiếp” (communication) thường được sử dụng thay thế lẫn nhau, tuy nhiên chúng biểu thị những điều hoàn toàn khác biệt. Thông tin là thứ được truyền đi, còn giao tiếp là về trải nghiệm.


Bạn đang không lắng nghe! Những yếu tố dẫn đến giao tiếp thất bại

Nếu một người biết được số lần mà mình đã hiểu sai ý người khác nhiều thế nào thì hẳn sẽ không nói nhiều đến thế. Đó gọi là xung đột cá nhân, nó xảy ra do sự khác biệt trong khung quy chiếu của mỗi người đối với thông điệp được giao tiếp, là kết quả của sự sụp đổ trong giao tiếp giữa hai người. Một người càng trải qua nhiều vấn đề giao tiếp trước đó thì tiềm ẩn xung đột càng có nhiều khả năng phát triển thành xung đột rõ ràng. Ta dành quá nhiều thời gian cố gắng khiến người khác phải lắng nghe lập trường của mình, trong khi chính ta lại không thể nắm được lập trường của đối phương. Chính vì vậy một trong những vũ khí quan trọng nhất bạn chính là cần phải có phong cách xung đột (khả năng lắng nghe) của mình.


Kỹ thuật lắng nghe hiệu quả

Nhân tố Einstein, điều quan trọng nhất đó là không ngừng đặt câu hỏi thông qua ba bậc thang: câu hỏi cơ bản; câu hỏi xây dựng và câu hỏi đánh giá. Thông thường người ta sẽ trả lời câu hỏi mà họ nghĩ là bạn đang hỏi thay vì trả lời những điều bạn thực sự muốn biết. Hiểu rõ hơn người khác giúp chúng ta lắng nghe họ hiệu quả hơn, và cách tốt nhất để làm được điều đó là đặt những câu hỏi có ý nghĩa. Dale Carnegie đã phát triển một kỹ thuật được gọi là Cái nhìn nội tại, bao gồm một chuỗi những câu hỏi được thiết kế nhằm cho phép người nghe đưa ra câu hỏi hiệu quả.

Mặt lạnh như tiền, có một điều rõ ràng là chúng ta có thể lắng nghe được rất nhiều thông qua việc quan sát hơn là nghe những câu chữ mà đối phương trình bày. Giao tiếp phi ngôn ngữ là bất kỳ thông điệp nào được truyền đạt đến bạn nhưng không phải dưới dạng từ ngữ. Ta có thể lắng nghe thông qua quan sát cơ thể như bàn chân, đôi chân, cánh tay, bàn tay, vai, cổ, trán, mắt, lông mày, miệng, cằm.

“Chắp tay là cử chỉ hiệu quả nhất để biểu thị quyền lực và sự tự tin của bạn.”

Hay thông qua những hành động, cử chỉ như chải chuột, vỗ về sẽ thể hiện tình trạng, cảm xúc của họ. Và khi đó bạn sẽ sử dụng hành vi giao tiếp phi ngôn ngôn ngữ để “xoa dịu”(soften: cười, tư thế mở, nghiêng về phía trước, chạm, giao tiếp bằng mắt, gật đầu) lập trường của người khác.

Lắng nghe trong thiên niên kỷ mới, sự phổ biến của thư điện tử, tin nhắn văn bản và mạng xã hội đã và đang thay đổi cách chúng ta giao tiếp với nhau. Để có thể lắng nghe một cách hiệu quả qua giao tiếp dạng văn bản, chúng ta phải đặc biệt chú ý đến mức độ ảnh hưởng của khung quy chiếu mà ta đang sử dụng lên cách ta diễn giải những gì ta đọc được.

“Mạng xã hội chỉ là một nền tảng. Twitter là nền tảng vô cùng đơn giản cho phép ta cập nhật nhanh chóng. Facebook mang tính cá nhân cao, với đối tượng giao tiếp là bạn bè và thành viên hội nhóm,…”

Điều đó đòi hỏi ta cần hiểu được ngữ điệu của người khác khi giao tiếp qua văn bản, cách viết in đậm và in hoa chữ cái; ký tự, biểu tượng cảm xúc; dấu câu, chữ viết tắt… sẽ giúp ta lắng nghe trong giao tiếp văn bản, điều mà mainstream trong thiên niên kỷ mới. Bên cạnh đó, giao tiếp bằng lời tuy có giảm đi ít nhiều trong thời đại mới, nhưng hình thức giao tiếp cá nhân vẫn được đảm bảo. Nếu không có những manh mối về ngữ cảnh, yếu tố ta thường có được khi đối thoại bằng lời nói, ta sẽ không biết được khung quy chiếu của đối tượng mình đang giao tiếp. 


Lời kết

“… Khi đã thành thạo kỹ năng này, bạn sẽ nhận ra một thế giới hoàn toàn mới mà mình chưa từng biết tới đang mở ra trước mắt. Một thế giới mà bạn có thể nhận ra những gì một người đang thực sự muốn nói, chứ không chỉ những điều được truyền tải ở bề nổi.”

Trong thế giới hiện đại ngày nay, dường như chúng ta đã quá quen với việc chạy theo những lợi ích cá nhân và dần quên đi sự quan trọng của việc dừng lại và lắng nghe. Khả năng lắng nghe người khác thực sự có thể được coi là kỹ năng quan trọng nhất, giúp thay đổi cuộc đời của bạn và những người xung quanh bạn. Trong giao tiếp đời thường, kỹ năng lắng nghe sẽ giúp bạn xây dựng các mối quan hệ dựa trên nền tảng tiếp nhận thông tin; trong công việc, lắng nghe không chỉ giúp bạn tiếp nhận kiến thức, kinh nghiệm từ những người có chuyên môn, mà còn giúp bạn thấu hiểu đồng nghiệp hơn và từ đó có thể giúp đỡ nhau cùng phát triển, đạt hiệu suất cao.

Mặc dù lắng nghe chỉ là một phần trong một cuộc giao tiếp, tuy nhiên nó thường là mặt bị bỏ quên. Bước đầu tiên để trở thành một người nghe hiệu quả hơn đó là thừa nhận lắng nghe hiệu quả là một quá trình năng động. Quá trình này bao gồm việc hiểu được các khung quy chiếu và bộ lọc của bản thân, nhận ra những yếu tố gây ảnh hưởng đến nội dung thông điệp, và xem xét lại các giả định của bạn về khung quy chiếu và bộ lọc của người khác.

Một khi bạn đã trở thành một người lắng nghe hiệu quả hơn nghĩa là khi ấy bạn đã sở hữu năng lực thay đổi các mối quan hệ của mình.

“Hãy lắng nghe một cách trọn vẹn những gì người khác nói. 

Hầu hết mọi người không bao giờ lắng nghe.”

 

Tóm tắt bởi: Nguyễn Thị Ngọc Ánh – Bookademy

Hình ảnh: Nguyễn Thị Ngọc Ánh

Nguồn:
https://ybox.vn/

Đặt Mua Sách Tại Đây